Γάλλος μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος (1854- 1912). Υπήρξε λέκτορας στο πανεπιστήμιο της Καν και της Σορβόννης. Διορίστηκε καθηγητής στην έδρα της Φυσικής, της Πειραματικής Φυσικής, της Μαθηματικής Φυσικής, του λογισμού των Πιθανοτήτων και της Ουράνιας Μηχανικής στη Σορβόννη. Από το 1887 ήταν μέλος της Ακαδημίας των Επιστημών, από το 1893 μέλος του γραφείου Μέτρων και Σταθμών και από το 1908 μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.
Το 1889 σε συνεργασία με τον Πωλ Αππέλ, κέρδισε το έπαθλο του βασιλιά της Σουηδίας Οσκαρ Β΄, ο οποίος διακήρυξε διεθνή διαγωνισμό για τη λύση του προβλήματος των 3 σωμάτων, το οποίο μέχρι τότε θεωρούσαν άλυτο. Ο Πουανκαρέ θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες της Ανθρωπότητας που ενδιαφέρθηκε όχι μόνο για τη Φυσική και τα Μαθηματικά, ως καθαυτές επιστήμες αλλά και για τη φιλοσοφία των επιστημών.
Εφάρμοσε με αξιόλογο τρόπο τη μαθηματική ανάλυση στη θεωρητική μηχανική, τη φυσική και την αστρονομία και έφερε σημαντικές προόδους στις επιστήμες αυτές. Ιδιαίτερα μπορεί να αναφερθεί ότιθεμελίωσε τη σύγχρονη τοπολογία και δημοσίευσε, σχεδόν συγχρόνως με τον Αϊνστάιν, μελέτες αναφερόμενες στη θεωρία της σχετικότητας (δυναμική των ηλεκτρονίων). Τα τελευταία βιβλία τα οποία έγραψε και κυρίως το «Επιστήμη και Υπόθεση» (1902), «Επιστήμη και Μέθοδος» (1909), «Η αξία της Επιστήμης» (1906), αφιερώθηκαν στην φιλοσοφία των επιστημών. Ειδικά στα «Μαθήματα επί των Κοσμογονικών Υποθέσεων» (1911) συνοψίζει με αριστοτεχνικό τρόπο το σύνολο των γνώσεών μας περί της γένεσης των κόσμων, το δε έργο αυτό παρέχει πολύτιμα στοιχεία για την πρόοδο της ουράνιας μηχανικής.
Έκανε 1500 επιστημονικές εργασίες και έλυσε προβλήματα τα οποία ούτε καν είχαν τεθεί πριν από αυτόν. Εξετάζοντας την ψυχολογία της μαθηματικής ανακάλυψης και εφεύρεσης, τόνισε τη σημασία της λειτουργίας του υποσυνειδήτου. Ήταν πρόδρομος της μοντέρνας Σχολής του Διαισθητισμού (ιντουσιονισμός-ενορατισμός ) καθώς πίστευε ότι τα Μαθηματικά εμφανίζονται ως μία ανεξάρτητη λειτουργία της σκέψης, ακόμα και από τη λογική. Ο σκεπτόμενος νους έχει άμεση εντύπωση των μαθηματικών παραστάσεων, στηριζόμενη στην καθαρή ενόραση.
Προς την άμεση αυτή ενόραση αντιπαρατάσσεται η ενσυνείδητη αναγωγή που βασίζεται στην εμπειρία. Όπως χαρακτηριστικά έλεγαν οι «ενορατικοί», ‘τους ακέραιους αριθμούς τους έκανε ο αγαπητός θεός, όλα τα άλλα είναι έργο του ανθρώπου’. Κατά την άποψη του Πουανκαρέ, η ξαφνική έμπνευση , που έρχεται μετά από μια μακρά λειτουργία του υποσυνειδήτου, είναι το προοίμιο της μαθηματικής δημιουργίας.
Η επιστημονική δημιουργία του Πουανκαρέ τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του αναπτύχθηκε μέσα στην ατμόσφαιρα της επανάστασης που είχε αρχίσει στις φυσικές επιστήμες, πράγμα που καθόριζε και το ενδιαφέρον του γύρω από τα φιλοσοφικά προβλήματα της επιστήμης και της μεθοδολογίας της επιστημονικής γνώσης. Η φιλοσοφική θεωρία του Πουανκαρέ ονομάστηκε «Κονβενσιοναλισμός» (συμβατισμός).
Οι βασικές θέσεις (αρχές, νόμοι) των επιστημονικών θεωριών ( με εξαίρεση την αριθμητική) δεν αποτελούν, σύμφωνα με τον ίδιο, ούτε a priori αλήθειες (με την θεώρηση του Κάντ) , ούτε a posterioriαλήθειες ( με την θεώρηση των υλιστών του 18ου αι.). Τις θεωρούσε συμβατικές θέσεις, μοναδικό απόλυτο αίτημα των οποίων είναι η μη αντιφατικότητα. Η επιλογή από το σύνολο των δυνατών θέσεων ορισμένων είναι αυθαίρετη, αν αγνοηθεί η πρακτική της εφαρμογής τους.
Επειδή όμως η πρακτική καθοδηγεί τη γνωστική διαδικασία , το αυθαίρετο της επιλογής των βασικών αρχών(νόμων) περιορίζεται , αφενός μεν από το αίτημα της ίδιας της σκέψης για μέγιστη απλότητα των θεωριών, αφετέρου δε, από την ανάγκη για επιτυχή χρησιμοποίησή τους. Στα όρια αυτών των απαιτήσεων απομένει μια ορισμένη ελευθερία επιλογής η οποία καθορίζεται από το σχετικό χαρακτήρα των ίδιων αυτών των απαιτήσεων. Χωρίς να αρνείται την αντικειμενική αλήθεια στην επιστήμη, ο Πουανκαρέ την αντιλαμβανόταν μόνο στους νόμους που εκφράζουν , στη γλώσσα των μαθηματικών , την «αρμονία της φύσης» με τέτοια πληρότητα, που μπορεί να πετύχει ο ανθρώπινος λόγος, περιορισμένος από τις καθορισμένες συνθήκες της γνωστικής διαδικασίας. Ωστόσο και αυτή η αλήθεια , κατά τον ίδιο, μοιάζει με ένα όραμα που υποδεικνύει το σκοπό ο οποίος είναι απόλυτα ανέφικτος, η βαθύτερη σύσταση του υλικού κόσμου μας διαφεύγει.
Σχετικά με το ζήτημα, το οποίο απασχόλησε και απασχολεί ακόμα και σήμερα τη φιλοσοφία και τις επιστήμες, της ύπαρξης τελείως κενού Χώρου ή της ύπαρξης αιθέρα μεταξύ των ουράνιων σωμάτων και των συστατικών σωματιδίων των ατόμων (πρωτόνια, ηλεκτρόνια, κλπ. ), ο Πουανκαρέ, όπως άλλωστε και ο Αϊνστάιν, δεν δέχεται την ύπαρξη κενού Χώρου, δηλαδή Χώρου χωρίς ύλη ή εν γένει χωρίς μια άλλη ουσία. Η μέθοδός του στηριζόταν στη θεωρία του ηλεκτρομαγνητισμού και περιοριζόταν σε φαινόμενα συνδεόμενα με την έννοια ενός παγκόσμιου αιθέρα που λειτουργούσε ως το μέσο για τη διάδοση του φωτός. Σχετικά με τον καλούμενο γεωμετρικό Χώρο, πρέσβευε ότι η εκλογή των γεωμετρικών αξιωμάτων καθοδηγείται από πειραματικά γεγονότα, μένει όμως ελεύθερη και δεν περιορίζεται παρά μόνο από την ανάγκη να αποφύγουμε κάθε αντίφαση.
Το πείραμα, όπως έλεγε, παίζει απαραίτητο ρόλο στη γέννηση της Γεωμετρίας, αλλά θα ήταν πλάνη να συμπεράνει κανείς ότι η Γεωμετρία είναι επιστήμη πειραματική, έστω και εν μέρει. Η μηχανική εξήγηση των γεγονότων είναι συμβατική και τα αιτήματα της Γεωμετρίας ομοίως έχουν τεθεί από τον άνθρωπο, έτσι ώστε να τον διευκολύνουν στη μελέτη φυσικών φαινομένων (συμβατικά). Κατά τον ίδιο βαθμό που ισχύει η Ευκλείδια Γεωμετρία ισχύει και η Ρουμάνια Γεωμετρία. Ενώ ο Πουανκαρέ υπογραμμίζει τη συμμετοχή του παρατηρητή, η συμβατικότητά του δεν καταργεί την πραγματικότητα, η οποία παραμένει ο κύριος οδηγός του επιστήμονα.
Σχετικά με το Χρόνο και την πορεία του Κόσμου μέσα σε αυτόν, υποστήριζε ότι ο Κόσμος αναπόφευκτα βαίνει βραδέως προς τον θερμικό καλούμενο θάνατο. Σημαντικό είναι το γεγονός ότι αυτός ο ισχυρισμός αποκαλύφθηκε πριν από 2000 χρόνια από τον ίδιο τον Ιησού , όταν αναφέρθηκε στην συντέλεια του Παντός: « Ο Ηλιος , είπε, σκοτισθήσεται και η σελήνη ου δώσει το φέγγος αυτής και οι αστέρες πεσούνται από του ουρανού και αι δυνάμεις των ουρανών σαλευθήσονται… Ο Ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσι». (Ματθαίου Ευαγγέλιον , Κεφ. Κδ΄29,35 ).
Το επιστημονικό δεδομένο , λοιπόν, κατά το οποίο ο Χρόνος πριν από εμάς ήταν πεπερασμένος, μας υποχρεώνει να αναζητήσουμε αλλού τα αίτια του μυστηρίου της Αρμονίας του Σύμπαντος, απορρίπτοντας παλιά δοξασία, κατά την οποία η Τύχη μέσα από τους άπειρους αιώνες ήταν δυνατή να πετύχει αυτή τη θαυμαστή αρμονία, την οποία σήμερα παρατηρούμε.
Ο Πουανκαρέ λοιπόν έδωσε μια νέα θεώρηση σχετική με τη μαθηματική αλήθεια, ότι ταυτίζεται με τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τα αξιώματά της. Η ανακάλυψη της ύπαρξης αληθειών που δεν μπορούν να αποδειχτούν τυπικά, δεν σημαίνει την ύπαρξη αληθειών που παραμένουν άγνωστες για μας. Σημαίνει απλά ότι οι πηγές της νόησης, ούτε έχουν πλήρως τυποποιηθεί, ούτε θα καταστεί ποτέ δυνατόν να τυποποιηθούν στο μέλλον. Νέες αποδεικτικές μέθοδοι θα επινοούνται διαρκώς, ή θα ανακαλύπτονται.
Αντί λοιπόν να αποκαρδιωνόμαστε συναισθηματικά, πρέπει να μας κατέχει θαυμασμός για την απεριόριστη έκταση των δυνατοτήτων του δημιουργικού νου. Από τα πιο φωτισμένα μαθηματικά πνεύματα της εποχής του αλλά και όλων των εποχών, ο Πουανκαρέ, ποτέ δεν σταμάτησε να εξάγει συμπεράσματα μετά από μελέτες του, από φόβο μήπως απορριφθούν στο μέλλον( τον βοηθούσε - όπως υποστήριζε - και η διαίσθησή του ώστε να μην κάνει λάθος).
Άνοιξε το δρόμο σε πολλούς τομείς της επιστήμης καθεαυτής αλλά και της φιλοσοφίας των επιστημών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (έκδοση 1964)
Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (έκδοση 1992)
Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια (έκδοση 1980) Εγκυκλοπαίδεια
ΥΔΡΙΑ (έκδοση 1982)
Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ
Φιλοσοφική επισκόπηση της φύσεως των αριθμών και αι ιδέαι του απείρου του χρόνου και του χώρου (Αλ. Ξιούρας, εν Αθήναις)
Φιλοσοφία των Μαθηματικών (Φίλωνος Μ. Βασιλείου) Αθήνα 1969
Φιλοσοφικό εγκυκλοπαιδικό λεξικό –Λ.Φ. Λίτσεφ, Π.Ν.Φεντοσέγιεφ της ακαδημίας επιστημών της ΕΣΣΔ (εκδόσεις Καπόπουλος)
Επιστημολογία (εγχειρίδιο Βασιλείου Π. Ρόζου ) - Εκδόσεις Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Το παραπάνω το έψαξα-έβαλα για το φίλο και συνάδελφο Σίμο
Πηγή : http://biographies.nea-acropoli.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου